tentoonstellingen geopend in 2018
Het Fries Museum in Leeuwarden trok in het Culturele Hoofdstadjaar 2018 meer bezoekers dan ooit. Maar liefst 350.000 mensen bezochten het museum, nagenoeg twee keer zoveel als het vorige record uit 2016 (175.977). Het hoge aantal bezoekers was vooral te danken aan de blockbuster Escher op reis. Door de ongekende populariteit van de tentoonstelling was het museum tussen 28 april en 28 oktober bijna dagelijks uitverkocht. Het museum verruimde daarom meermaals de openingstijden. Aan de hand van meer dan tachtig originele prenten, circa twintig tekeningen en diverse foto’s en voorwerpen volgde je in de tentoonstelling zijn ontwikkeling van grafisch talent tot wereldberoemd kunstenaar. Escher op reis werd goed ontvangen door de pers en bezoekers gaven de tentoonstelling een 8,4. Van de bezoekers kwam 96% speciaal voor de Eschertentoonstelling naar het museum.
Tot en met 2 april was Mata Hari: de mythe en het meisje te zien, waar 92.781 bezoekers op afkwamen (waarvan 57.000 in 2018). Het museum sloot 2018 af met Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw. De tentoonstelling over het beroemdste koppel uit de Gouden Eeuw in Friesland kreeg lovende kritieken. De Telegraaf vond het ‘een ontroerende tentoonstelling’, Trouw gaf vijf sterren en bezoekers waarderen de tentoonstelling met een 8,5. Een van de topstukken was Saskia en profil in rijk gewaad (1633-1642). Dit portret van Saskia is een van Rembrandts meest persoonlijke meesterwerken en was voor het eerst in ruim 250 jaar in Nederland te zien. De tentoonstelling vormde de prelude van het Rembrandtjaar in 2019.
In de tentoonstelling Phantom Limb: Art beyond Escher namen tien hedendaagse kunstenaars uit binnen- en buitenland je mee naar een wereld waarin niets is wat het lijkt, door te spelen met contrast, licht, orde, perspectief, oneindigheid en ruimtelijkheid. De Volkskrant, Trouw en Elsevier gaven de tentoonstelling vier sterren. De presentaties Fries Land, De elf steden en Friezen zijn sinds 26 januari 2018 te zien rondom de vaste tentoonstelling Ferhaal fan Fryslân. Daarnaast openden drie kleinere presentaties met hedendaagse kunstenaars uit Friesland maar ook ver daarbuiten.
tentoonstelling | periode | rapportcijfer |
Fries Land | Te zien sinds 26 januari 2018 | |
De elf steden | Te zien sinds 26 januari 2018 | |
Friezen | Te zien sinds 26 januari 2018 | |
Phantom Limb: Art beyond Escher | 26 januari 2018 t/m 6 januari 2019 | |
Feiko Beckers: bearable | 26 januari 2018 t/m 29 april 2018 | |
Hindeloopen Chris Kabel | Te zien sinds 31 maart 2018 | |
Escher op Reis | 28 april 2018 t/m 28 oktober 2018 | 8,4 |
Anne de Vries: Qrowd Qontrol | 19 mei 2018 t/m 19 augustus 2018 | |
Noorderlicht: Simulacrum II | 8 september 2018 t/m 25 november 2018 | |
Lennart Lahuis: Constant Escapement | 8 december 2018 t/m 24 maart 2019 | |
Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw | 28 november 2018 t/m 17 maart 2019 | 8,5 |
Abe Bonnemaprijs 2018 | 20 november t/m 6 januari 2019 | |
Twee expositites in het Medisch Centrum Leeuwarden | Elk een half jaar in het Medisch Centrum Leeuwarden |
collectie
Na 2018 is van 75% van de collectie een digitale foto beschikbaar. Aan het eind van 2017 was dit 66%. Het museum toonde dit jaar 350 bruiklenen, waaronder veel werken van M.C. Escher. Er was ook veel aandacht voor de eigen collectie. Het museum toonde 924 eigen werken. Voor Rembrandt & Saskia konden 20 schilderijen gerestaureerd worden, met steun van de Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting. Vanuit het Kolleksjesintrum Fryslân is het museum een ruimhartige partner voor bruiklenen geworden. Een deel van de ruim 1800 uitstaande bruiklenen is te zien in de tentoonstelling Frysk – 100 jaar schilderkunst in Friesland in Museum Belvédère. Ook heeft het museum bijgedragen aan de inrichting van het Van Eysingahuis, dat door de Vereniging Hendrick de Keyser als museumhuis is opengesteld.
aanwinsten
De collectie van het Fries Museum is in 2018 uitgebreid met een paar indrukwekkende werken. Met Dag en Nacht (1938) heeft het museum een sleutelwerk van de in Leeuwarden geboren kunstenaar Maurits Cornelis Escher aangekocht. Aan de Mata Haricollectie zijn haarlokjes, foto’s en persoonlijke bezittingen van haar kinderen toegevoegd. In opdracht van het Fries Museum maakte de landschapsfotograaf Hans Wilschut foto’s van de Friese elf steden en Drachten en Heerenveen. Wilschut liet zich hierbij inspireren door oude schetsen, prenten en tekeningen uit de collectie van het Fries Museum. Deze zijn samen met de foto’s te zien in De Elf Steden. Daarnaast is D9T (Rachel’s Tribute) (2015) van Éric Van Hove (Algerije, 1975) verworven, een complex en gelaagd werk gebaseerd op het motorblok van een Caterpillar D9 bulldozer. Van Hove demonteerde het motorblok van deze bulldozer en vroeg verschillende ambachtslieden de afzonderlijke onderdelen na te maken, met uiteenlopende materialen uit alle hoeken van de wereld. De D9T is sinds 2 februari 2019 te zien in Éric Van Hove: Fenduq.
onderwijs
Het uitgebreide educatieaanbod zorgde in 2018 voor meer dan 15.000 schoolbezoeken. MBO-studenten van ROC Friesland College brachten een bezoek aan Mata Hari: de mythe en het meisje en werkten aansluitend aan een collage waarmee ze hun beeld van Mata Hari lieten zien. Studenten van D’Drive organiseerden rond de tentoonstelling een evenement met zang, dans, muziek, theater, een expositie, film en modeontwerpen. 7.300 leerlingen verwonderden zich bij Escher op reis en Phantom Limb en 3.200 leerlingen kregen een gastles over Escher op school. In het mienskipsproject Planeet Escher kwam Escher buiten de museummuren tot leven, met 3D street art, Escher in het graan en de grootste gehaakte deken ter wereld.
activiteiten en zakelijke bijeenkomsten
Meer dan 13.000 kinderen en jongeren bezochten het museum buiten school om. Zij kwamen bijvoorbeeld voor de uitverkochte vakantieactiviteiten. In totaal organiseerde het museum dit jaar 170 activiteiten voor jong en oud, die de drempel tot het museum verlaagden of verdieping boden.
Meer dan 9.500 bezoekers namen deel aan de activiteiten, zoals de lezingen rondom Escher op reis en diverse kunstworkshops. Daarnaast organiseerde het museum 170 zakelijke bijeenkomsten.
over de bezoeker
Het Fries Museum in Leeuwarden trok in het Culturele Hoofdstadjaar 2018 meer bezoekers dan ooit. Maar liefst 350.000 mensen bezochten het museum, nagenoeg twee keer zoveel als het vorige record uit 2016 (175.977).
economische impuls
Uit onderzoek blijkt dat 249.000 bezoekers speciaal voor het Fries Museum naar Leeuwarden kwamen. Samen gaven zij minstens 13 miljoen euro uit in de stad en de regio. Bovendien bleven 35.000 bezoekers een of meerdere nachten slapen. Het museum zorgde zo voor meer dan 66.000 overnachtingen in de regio. Er kwamen 35.000 bezoekers uit het buitenland en 76.000 - ofwel maar liefst een op negen - Friezen.
online
Gedurende het gehele jaar werd de website een miljoen keer bezocht. Na de homepage werd de tentoonstellingspagina van Escher op reis het meest bekeken. Op social media groeide het bereik van het museum. Op Facebook steeg het aantal vind-ik-leuks van 22.370 naar 28.809. Op Twitter heeft het museum 13.182 volgers en op Instagram 3.330. Er werden 4.176 artikelen over het museum gepubliceerd met een gezamenlijke advertentiewaarde van 6,5 miljoen euro.
financiën
Ook op financieel vlak was 2018 voor het Fries Museum een succesvol jaar. Het museum genereerde maar liefst 74% van de inkomsten zelf. De volledige bijdrage van het provinciale Evenementenfonds aan de drie tentoonstellingen voor Leeuwarden-Fryslân 2018 is terugverdiend en meteen geïnvesteerd in de tentoonstellingen Rembrandt & Saskia in 2018 en Wij vikingen in 2019. Met een ander deel van het resultaat kan het museum kennis en ervaring alvast in 2019 en 2020 vasthouden en een start maken met de doorontwikkeling van het museum richting 2023. Er is ook geld voor nieuwe collectieprojecten vanaf 2020 en het onderhoud van het gebouw kan op peil worden gehouden. Zorgelijk is evenwel dat al deze ontwikkelingen slechts mogelijk zijn door dit eenmalige resultaat. Zonder veranderingen in de basisfinanciering, die bij vergelijkbare musea in Nederland gemiddeld 55% hoger is, valt het Fries Museum vanaf 2021 terug op de zeer beperkte mogelijkheden die het in 2015 had. Daarom zoekt het museum volop naar publieke en private partners die samen het culturele succes van Friesland willen voortzetten en bereid zijn erin te investeren.
baten
2017 | 2018 | |
directe opbrengsten | 1.995 | 5.291 |
indirecte opbrengsten | 30 | 30 |
subsidies | 2.889 | 2.889 |
overige bijdragen | 1.320 | 2.046 |
rentebaten | 68 | 64 |
totaal | 6.301 | 10.320 |
lasten
2017 | 2018 | |
salarissen, sociale lasten | 2.188 | 2.728 |
afschrijvingen op vaste activa | 133 | 120 |
aankopen | 172 | 450 |
collectiefunctie | 67 | 137 |
publieksfunctie | 1.526 | 2.571 |
huisvestingskosten | 1.014 | 1.274 |
overige kosten | 602 | 846 |
inkopen | 260 | 659 |
rentelasten | 85 | 271 |
totaal | 6.047 | 9.056 |
eigen inkomsten
Maar liefst 72% van de baten werd in 2018 door het museum zelf gegenereerd.
omzet museumwinkel
De omzet van de museumwinkel was in 2018 meer dan het twee keer zo hoog als in 2017. Vooral de publicaties bij de tentoonstellingen Escher op reis en Rembrandt & Saskia waren populair.
personeel
In 2018 werkten 50 personen met 41,6 fte bij het Fries Museum. Daarvan zijn 15 medewerkers extra aangenomen voor tentoonstellingen en collectieprojecten. Daarnaast waren er maar liefst 130 vrijwilligers, 4 werkervaringsplekken en 48 stagiairs. De hele organisatie (samen met Keramiekmuseum Princessehof) telt 325 medewerkers.
vrienden, partners en sponsors
Het museum zoekt steeds meer de samenwerking met het bedrijfsleven op. Zo ondertekende het museum in 2017 al een meerjarig partnerschap met Aegon. ING was hoofdsponsor van Escher op reis. Hierdoor konden meer dan 23.000 ING-klanten hun kaartje voor de tentoonstelling tegen 50% korting kopen. Dankzij een samenwerking met het Blockbusterfonds en de BankGiro Loterij konden BankGiro Loterij VIPkaarthouders gratis een introducé meenemen naar Escher. Het museum verwelkomde dankzij de actie bijna 28.000 bezoekers. Arriva organiseerde voor Planeet Escher een bustour langs Escher in het Graan. Naast de samenwerkingen heeft het museum 41 zakelijke vrienden. De particuliere vriendenclub van het museum kent inmiddels 640 leden die het Fries Museum financieel en moreel steunen. Gezamenlijk dragen zij jaarlijks circa honderdduizend euro bij aan bijzondere projecten binnen het museum.
zakelijke vrienden |
ABN AMRO MeesPierson |
Arriva Personenvervoer Nederland BV |
Bètha Architecten |
Botma Business Consultancy |
Bourguignon |
Bouwgroep Dijkstra Draisma |
De Friesland |
De Haan Advocaten & Notarissen |
De Noordhoek Schilderwerken |
Drukkerij de Vries |
Energie Service Friesland |
Faber Exposize / Haan Reclamewerk |
FMXXL |
FrieslandCampina |
Gimd |
Grafische groep van der Eems |
Kijlstra |
Klus2Fix |
Kuijpers |
La Venezia |
NDC Mediagroep |
Omrin |
PTH Groep |
Rabobanken NW-Friesland |
Royal Steensma |
Schoonmaakbedrijf Tiemersma |
Senior Staffing |
Smart Group |
Snakeware |
Stenden Hogeschool |
Stichting 't Rijke Leven |
Van der Let & Partners Idenity |
Veenman |
Vision Direct B.V. |
Vliegbasis Leeuwarden |
VNO-NCW Noord |
Watjeziet |
WEDA Design & Advertising |
Weitenberg Assurantiën |
WestCord Hotels |
Wetsus |
partners, fondsen en sponsoren |
Aegon |
BankGiro Loterij |
Boelstra-Olivier Stichting |
de Ir. Abe Bonnema Stichting |
de Ir. Abe Bonnema Stichting |
De Rijksoverheid |
EZ/Kompas |
Fonds 21 |
Fonds Bolsward-Dronrijp 1993 |
Fonds voor Cultuurparticipatie |
Gemeente Leeuwarden |
Gifted Art |
ING |
Koninklijk Fries Genootschap |
Leeuwarder Ondernemers Fonds |
Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 |
Mondriaan Fonds |
Nelleke Nix Studio Gallery Press Inc. |
Nieuwe Stads Weeshuis |
Prins Bernhard Cultuurfonds |
Provinsje Fryslân |
P.W. Janssen’s Friesche Stichting |
Rabobank |
Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed |
de Rijksoverheid |
Samenwerkingsverband Noord-Nederland |
St. Anthony Gasthuis |
Stichting Herbert Duintjer Fonds |
Stichting Juckema-Sideriusfonds |
Stichting Ritske Boelema Gasthuis |
Stichting Siebolt Foundation |
Stichting Woudsend Anno 1816 |
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie |
Vereniging Rembrandt |
Vrienden van het Fries Museum |
VSBfonds |
Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting |
Zabawas |