fries museum toont zeldzame 16de-eeuwse beker

02 juli 2020

De Ottema-Kingma Stichting heeft met steun van de Vereniging Rembrandt een zeldzame 16^de-eeuwse glazen beker verworven en die in langdurige bruikleen aan het Fries Museum gegeven. Het gaat om een beker uit 1599 waarin 22 namen van Friese adel gegraveerd zijn. Het glas is gemaakt in Antwerpen en is beschilderd met bladgoud en versierd met mascarons en rozetjes met een turkooizen pareltje. Geen ander Nederlands museum heeft een vergelijkbaar stuk in zijn bezit. Het museum laat de beker vanaf zaterdag zien in de nieuwe tentoonstelling Verzameld werk: de rijke collectie van Friesland.

Vermoed wordt dat de beker gegraveerd is ter ere van het afleggen van de trouwbelofte van Tjerck van Heerma en Lucia van Walta. Deze gebeurtenis is vergelijkbaar met de hedendaagse verloving. Tussen de namen van Tjerck en Lucia staat het jaartal 1599. Bekend is dat zij een jaar later trouwden.
De overige namen zijn naaste vrienden uit vooraanstaande Friese adellijke families. Velen van hen zijn ‘bekenden’ van het Fries Museum: in de collectie bevinden zich schilderijen en voorwerpen van de op het glas vertegenwoordigde families. Het glas dook op in het televisieprogramma Tussen Kunst & Kitsch (AVROTROS), waarop conservator erfgoed 16^de-20^ste eeuw Eveline Holsappel de aankoop voorstelde.

Glazen beker gegraveerd met namen Friese adel, 1599. Bruikleen Ottema-Kingma Stichting, aangekocht met steun van Vereniging Remb

Glazen beker gegraveerd met namen Friese adel (detail), 1599. Bruikleen Ottema-Kingma Stichting, aangekocht met steun van Vereni

herkomst
Met de groeiende welvaart in de Nederlanden eind 16^de eeuw en 17^de eeuw stijgt de vraag naar luxe goederen. Het heldere cristallo glas dat exclusief in Italië wordt gemaakt is hier zeer geliefd. De kennis om dit glas zelf te produceren ontbreekt, totdat enkele Italiaanse glasblazers zich in de rest van Europa vestigen. De gegraveerde beker wordt toegeschreven aan het Antwerpse Gelaesenhuys, waar Italiaanse meesterglasblazers glas maken dat zeer moeilijk te onderscheiden is van het Venetiaanse origineel.

uniek
Het glas vertelt verschillende verhalen. Het feit dat het geproduceerd is in Antwerpen zegt iets over de (handels)relaties met de zuidelijke Nederlanden. De kostbaarheid van het glas illustreert de rijkdom in Friesland in deze periode. Verder wijzen de datum en de namen erop dat het glas ter gelegenheid van een verloving is gemaakt. Daarmee zegt het iets over de ceremoniële tradities en sociale verhoudingen tussen de adel in Friesland. Dat bekend is waar en door wie de beker is gemaakt, voor wie en welke gelegenheid, is uniek. Bovendien zijn bekers uit deze vroege periode, met rijke decoratie en een persoonlijk verhaal, vrijwel niet te vinden in Nederlandse museale collecties. Daarnaast verkeert de beker in zeer goede staat. Het glas is te zien in de tentoonstelling Verzameld werk: de rijke collectie van Friesland, die op 20 april opent. Na afloop op 15 september zal de beker een plek krijgen in de vaste collectiepresentatie Ferhaal fan Fryslân in het Fries Museum.

De tentoonstelling Verzameld werk wordt mede mogelijk gemaakt door Vereniging Rembrandt, het Mondriaan Fonds, de BankGiro Loterij, de Ottema-Kingma Stichting, de Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting en de Vrienden van het Fries Museum.

Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân, het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas, de BankGiro Loterij en Aegon.