fries museum brengt middeleeuwen tot leven

onderzoek naar middeleeuws friesland

In de aanloop naar de tentoonstelling heeft het museum intensief onderzoek gedaan naar de eigenzinnige, verdwenen wereld van Friesland tussen 1067-1567. Met boeiende resultaten als gevolg. In het bijzonder legde conservator Diana Spiekhout de modetraditie van middeleeuwse Friezen onder de loep, die opmerkelijk verbonden blijkt te zijn met de Friese vrijheidsideologie. Tijdens het onderzoek naar de middeleeuwse collectie van het museum werden fysieke resten van een ‘polsstokspeer’, ook wel kletsie genoemd, aangetroffen. Dit zette het intrigerende oud-Friese wapen in een nieuw daglicht, het museum kon daardoor opdracht geven tot het maken van een replica, die vervolgens werd getest door Fries Fierljepkampioen Ysbrand Galama.
Een van de zwaarden uit de collectie werd extra grondig onder de loep gelegd: het zwaard van Grutte Pier stond centraal in een aflevering van AVROTROS programma Historisch Bewijs. Voor het eerst verliet dit topstuk Nederlandse bodem om in Oxford aan een baanbrekend onderzoek te worden onderworpen. Met als resultaat de bevestiging dat het zwaard uit de tijd van de echte Grutte Pier komt en dat het hoogst waarschijnlijk werkelijk is gebruikt in de strijd.
Ook werden verschillende zwaarden, dolken en muntschatten uit het depot gerestaureerd. Zo heeft het museum een vliegende start gemaakt voor meer inzicht in regionale archeologie.

bezoekers en media-aandacht

Van de in totaal 70.147 bezoekers kwam maar liefst 52% uit Friesland, zo bleek uit publieksonderzoek. Ook kwamen er relatief veel jongeren en kinderen af op de tentoonstelling, vooral door het hoge aantal onderwijsbezoeken. Vrijheid, Vetes, Vagevuur werd door meer dan 3500 leerlingen en studenten bezocht.
Een greep uit de reacties schetst het enthousiasme van bezoekers. Zo beschreef een bezoeker haar museumbezoek: ‘Erg interessant voor de volwassenen maar ook onze kinderen vonden de speurtocht erg leuk, speuren en de geheime vakjes vinden etc. Die grote schatkaart op de grond uitvouwen en bestuderen, liefst middenin het looppad. Daarna heel erg trots met hun button!’

Ook voor een landelijk publiek prikkelde de Friese middeleeuwen de verbeelding. NRC pakte uit met een groot wetenschappelijk artikel over de typische vecht- en vetesamenleving van de middeleeuwse Friezen en deelde vier sterren uit. In het specialistische magazine ‘Historiek’ sloot Joosk Eskens af met ‘Ga dat zien!’, de Telegraaf schreef lovend “De expositie Vrijheid, Vetes, Vagevuur in het Fries Museum toont hun boeiende wereld die een tv-serie waardig is.”. Tevens tipte de Volkskrant de tentoonstelling als kind- én oudervriendelijk om te bezoeken tijdens de herfstvakantie.

een katapult, een rugbyteam en een VIPbezoek

Blikvanger van de tentoonstelling was de levensgrote katapult, een ‘blijde’, speciaal gebouwd voor de tentoonstelling door studenten van ROC Friese Poort. Het museum koppelde de studenten voor het bouwen aan archeoloog Sebastiaan Pelsmaeker, die ook de replica van de kletsie (polsstokspeer) heeft gemaakt. De middeleeuwse blijde werd na het bouwen speciaal getest door watermeloenen af te vuren over de Grote Wielen in Leeuwarden. Een onvergetelijke ervaring voor de studenten. De blijde gaat na de tentoonstelling naar Zierikzee, waar deze vanaf 22 mei te zien is.
Het museum is ook bijzonder dankbaar voor de hulp van Rugbyclub Greate Pier en Greate Tryn, die de balken (150 kilo per stuk) naar de tweede verdieping wilden tillen toen bleek dat die niet in de lift pasten!

Meer dan 1200 leerlingen uit het Voortgezet onderwijs bezochten de tentoonstelling. Een aantal van deze leerlingen gingen in twee groepen met elkaar de strijd aan in een theatrale vetespel. Zo ontdekten ze op een speelse en actieve manier de middeleeuwse samenleving in Fryslân.    

Vijf studenten van lerarenopleiding geschiedenis van NHL-Stenden ontwikkelden voor het online bronnenportal GeschiedenisLokaalFryslân.nl lessen over de middeleeuwen in Friesland. Zo is de kennis over de middeleeuwen in Tota Frisia ook na afloop van de tentoonstelling nog online beschikbaar voor docenten. Tot slot werden 23 leerlingen van groep 5/6 van CBS De Tarrissing uit Rinsumageest als VIP gasten uitgenodigd om naar het museum te komen met speciale VIP bus, waar ze oog in oog stonden met schatten die op een steenworp afstand van hun school zijn gevonden.

opvolger christoffel & kate bisschop

Vanaf 17 juni duikt het Fries Museum in het persoonlijke leven en de kunst van de in Leeuwarden geboren kunstenaar Christoffel Bisschop (1828-1904) en zijn Engelse echtgenote Kate Bisschop-Swift (1834-1928). Ook hun inspiratiebronnen en de imposante villa Frisia komen aan bod, evenals de koninklijke kringen waarin zij zich begaven en het Haagse kunstenaarsgenootschap Pulchri Studio. De tentoonstelling laat zien hoe de Friese kunstenaar het verleden aangrijpt als inspiratie voor het heden. In het bijzonder raakt Christoffel Bisschop gefascineerd door het kleurrijke stadje Hindeloopen.