Dit weekend was de tentoonstelling Christoffel & Kate Bisschop: Verlangen naar vroeger voor het laatst te zien in het Fries Museum. Volgens bezoekers was het de beste tentoonstelling van het museum ooit, met een gemiddeld rapportcijfer van een 8,9. Maar liefst 118.000 bezoekers maakten kennis met de Friese kunstenaar Christoffel Bisschop – bekend van zijn Hindelooper taferelen – en zijn Engelse echtgenote Kate.
Bezoekers waren vooral te spreken over de opzet en sfeer van de tentoonstelling, met kunstwerken van de voor velen onbekende Christoffel en Kate, aangevuld met persoonlijke voorwerpen, antiek en textiel.
Enkele reacties die bezoekers achterlieten:
- ‘Een schitterende tentoonstelling qua opbouw en inrichting én uiteraard de tentoonstelling zelf!! We hadden nog nooit van Christoffel en Kate Bisschop gehoord, onbegrijpelijk! Zo prachtig kunnen schilderen maakt je klein en vol verwondering. Net als destijds de tentoonstelling van Lourens Alma-Tadema, om nooit meer te vergeten.’
- ‘We vonden de expositie prachtig en ook mooi in beeld gebracht. De ruimten met de Hindeloper inrichting waren prachtig, een lust voor het oog. We hadden nog nooit van deze schilder en zijn echtgenote gehoord maar het was subliem. We waren er echt van onder de indruk. Dat was de reis vanuit Hellendoorn zeker meer dan waard. We hebben er meer dan 2 uur gekeken. Geweldig! Complimenten voor deze tentoonstelling. U kunt trots zijn op dit Fries Museum.’
- ‘Wederom een unieke en prachtig opgezette tentoonstelling. De presentatie was fenomenaal en met alle zorg samengesteld. Ik heb er heel erg van genoten. Het was de moeite waard om drie uren vanuit Brabant naar deze tentoonstelling te komen. Na Alma-Tadema en Mata Hari een waardige opvolger. Heel veel dank.’
Impact
Van de bezoekers kwam 61% van buiten Friesland en kwam 90% speciaal voor het museum naar Leeuwarden. Dit leverde zo’n 65.000 extra bezoekers aan Friesland op. Gemiddeld gaven zij € 100 uit aan eten, drinken, overnachten, winkelen en andere activiteiten. De totale economische impuls komt daarmee op € 6,5 miljoen. Onder de bezoekers waren ruim 3.550 leerlingen, studenten en docenten die een onderwijsprogramma volgden. De 159 onderwijsgroepen bestonden uit leerlingen primair en voortgezet onderwijs, middelbaar en hoger beroepsonderwijs en docenten van deze scholen die zich lieten inspireren over hoe cultuuronderwijs in een museum vorm krijgt. Bovendien maakten studenten Fashion Design van Firda speciaal voor de tentoonstelling kostuums gebaseerd op Hindelooper streekdracht, onder leiding van ontwerper Theodorus Johannes Adriaans en museumdocent Geja Broers. Nieuwsgierige bezoekers konden de kostuums passen en ermee op de foto gaan. Verder had het museum een intensieve samenwerking met zang- en dansgroep Aald Hielpen, die maandelijks rondleidingen verzorgde en optrad tijdens de opening en het laatste weekend van de tentoonstelling. Ook het dementieprogramma Verlangen naar vroeger was populair met ca. 50 groepen die de tentoonstelling in alle rust buiten openingstijden bezochten. Door de belangstelling voor de tentoonstelling ontving het museum veel vragen over werk van het echtpaar Bisschop bij mensen thuis. Een schenking van vijftien bijzondere olieverfschetsen mocht zelfs worden toegevoegd aan de collectie. Het gaat om studies die Kate vroeg in haar carrière maakte, en een drietal olieverfschetsen van de hand van Christoffel. Daarnaast hielp de Rijksdienst Kunsthistorische Documentatie (RKD) met het borgen van onderzoek naar het oeuvre van Christoffel en Kate. Zo onderzocht conservator Negentiende-Eeuwse Kunst en promovenda Evelien de Visser de positie van de kunstenaars op de markt voor eigentijdse kunst. De resultaten waren te lezen in het boek dat bij de tentoonstelling verscheen, maar zijn bovendien door stagiaire Emmy Kragten aan de digitale database van de RKD toegevoegd, zodat geïnteresseerden te allen tijde in de wereld van het kunstenaarspaar kunnen duiken. Ook in de pers was aandacht voor hét powerkoppel van de 19e eeuw. Zo sprak Trouw van een ‘overweldigende tentoonstelling’, die door de krant beloond werd met vier sterren. In totaal verschenen er 149 artikelen met een mediawaarde van €330.000,00. Wie de tentoonstelling gemist heeft, kan vanaf vandaag online een kijkje nemen op friesmuseum.nl/bisschoponline.
Vergeten schilders
De 19de-eeuwse kunstenaars Christoffel en Kate Bisschop leefden in een tijd van industrialisatie en grote veranderingen, maar echt thuis voelden zij zich daarin niet. Liever richtten ze hun blik op de 17de eeuw. Met zijn nostalgische taferelen wekte Christoffel lang vervlogen tijden opnieuw tot leven. Geliefd waren zijn verstilde Hindelooper interieurs, vaak met lezende vrouwen, mijmerend bij het raam. Hij was een van de bestbetaalde kunstenaars van zijn tijd en zijn werk werd vergeleken met 17de-eeuwse meesters als Johannes Vermeer, Rembrandt en Pieter de Hooch. Zijn krachtige kleurgebruik en heldere lichteffecten bezorgden hem de bijnaam ‘schilder van het schitterend effect’. Ook Kate had zich als verdienstelijk kunstenaar ontwikkeld, met een voorliefde voor eenvoudige interieurs met moeders en jonge kinderen. Al in haar geboorteplaats Londen timmerde zij hard aan de weg en kreeg ze lovende kritieken. Nadat ze in 1869 met Christoffel trouwde en in Den Haag ging samenwonen, wist Kate als eerste vrouw werkend lid te worden van het Haagse kunstenaarsgenootschap Pulchri Studio. Ook begaf ze zich in koninklijke kringen, waar de ondernemende Kate haar eigen werk en dat van haar man slim onder de aandacht bracht.
Opvolger: Ja, ik wil!
Het museum maakt zich nu op voor de volgende tentoonstelling. In Ja, ik wil! wordt vanaf 14 september een overzicht getoond van trouwjurken van de afgelopen 250 jaar, met zowel historische, moderne als hedendaagse jurken, waaronder die van Koningin Máxima en Nikkie de Jager. Centraal staat de bruidsjurk in Nederland. Het museum neemt de bezoeker mee op een reis door de tijd, van de 18e eeuw tot nu, op zoek naar de essentie van de bruidsjurk. Aan welke modes en tradities was de jurk onderhevig? Waar komt de ‘witte’ bruidsjurk, zoals we die nu kennen, vandaan? En wat zegt de jurk over de draagster?
Deze tentoonstelling werd mogelijk gemaakt door de Gemeente Leeuwarden, het Frysk Blockbuster Fonds, Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting, Prins Bernhard Cultuurfonds op naam van Marten Orges Fonds, Leeuwarder Ondernemers Fonds, Stichting Ritske Boelema Gasthuis, Meindersma-Sybenga Stichting, Stichting Sint Anthony Gasthuis, Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis, Stichting Siebolt Foundation, Boelstra Olivier Stichting en Stichting Gifted Art.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door Windpark Fryslân, de Provincie Fryslân, het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de VriendenLoterij, Ir. Abe Bonnema Stichting en de vrienden van het Fries Museum.