verhalen uit de terpen
De terpen hebben de Friese geschiedenis goed voor ons bewaard. Het zijn de schatkamers van het oude Friesland. Nog regelmatig worden er bodemschatten gevonden. Door deze vondsten weten we dat het tussen de Romeinse tijd en het jaar 1000 een van de rijkste gebieden van Nederland was. Het vele goud, dat gevonden wordt bij terpafgravingen, opgravingen en door metaaldetectorzoekers, laat dit zien. Achter elke hanger, munt of zwaardknop gaat een opmerkelijk verhaal schuil. En natuurlijk vertelt goud over rijkdom en aanzien. Wie goud bezat, had macht. Belangrijke krijgers imponeerden hun tegenstanders met versieringen op zwaarden en koningen droegen de mooiste ringen. Goud - Gevonden schatten uit de middeleeuwen vertelde deze bijzondere verhalen over het goud der Friezen.
schattenDe fibula van Wijnaldum is een topstuk uit de collectie van het Fries Museum. De mantelspeld uit circa 600 na Christus is een icoon van de Friese archeologie. Het is het grootste ingelegde sieraad uit vroegmiddeleeuws Nederland en misschien wel uit Europa. De fibula is ingelegd met meer dan driehonderd schitterende rode granaten. Recent onderzoek wees uit dat deze almandijnen helemaal uit India komen. In de versieringen van de speld zitten allerlei symbolische betekenissen en mythologische verhalen verborgen. In 2014 verwierf het museum een gespschildje dat opdook in dezelfde Friese terp, deze werd in Goud voor het eerst getoond. De versieringen op zogenaamde bracteaten, dunne gouden hangertjes, uit Achlum laten zien dat goudsmeden een echte Friese stijl hadden. En ook de goudschat van Dronrijp had een prominente plaats in de tentoonstelling. Deze bijzondere schat bestaat uit delen van een gesp, een goudbaartje, een hangertje, goudkorrels en maar liefst 42 munten.
bruiklenen
De schat van Wieuwerd, normaal te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, kwam speciaal voor de goudtentoonstelling naar het Fries Museum. De grootste goudschat van Noord-Nederland was daarmee weer een tijdje terug op Friese bodem. De schat omvat 220 gram goud en bestaat uit 39 gouden stukken, waaronder drie ringen, verschillende hangers en een voetplaat van een fibula. Ook maakten dertien Angelsaksische topstukken uit het Norwich Castle Museum de overtocht naar Friesland. De objecten, waaronder een bracteaatschat en fibula’s, illustreerden de overzeese relaties tussen Engeland en Friesland in de vroege middeleeuwen. Hiernaast kwamen er bijzondere bruiklenen van het Groninger Museum, Noordelijk Archeologisch Depot Nuis en vondsten van metaaldetectorzoekers.
onderzoek
Het Fries Museum liet de goudschat van Dronrijp in de aanloop naar Goud onderzoeken. Het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium bood het Fries Museum de mogelijkheid om materiaaltechnisch onderzoek uit te voeren met hun nieuwe elektronenmicroscoop. Bij het onderzoek werd de precieze samenstelling van de schat van Dronrijp maar ook van andere gouden objecten gemeten en met elkaar vergeleken. Doordat de gefragmenteerde gesp samen met een goudstaafje, goudkorrels en munten begraven was, denken we dat dit de goudvoorraad van bijvoorbeeld een goudsmid is geweest. Misschien waren het goudstaafje en de korrels zelfs gemaakt van de weggeknipte delen van de gesp. Of dit echt zo is, werd getest.
gezichtsreconstructie voor boomkistdame
Bij het afgraven van de terpen wordt niet alleen veel goud gevonden. Een van de meest bijzondere vondsten is het graf van een vrouw uit de 7de eeuw. Zij is begraven in de stam van een uitgeholde eikenboom in de hoogste terp van Friesland: Hegebeintum. Speciaal voor Goud kreeg deze boomkistdame, die in de tijd van het vele terpengoud leefde, een gezicht. Het resultaat werd samen met het originele skelet gepresenteerd in de expositie Oog in oog met de dame uit de terp.
De tentoonstelling Goud - Gevonden schatten uit de middeleeuwen werd mede mogelijk gemaakt door BankGiro Loterij, Stichting Woudsend Anno 1816, Het Nieuwe Stads Weeshuis, St. Anthony Gasthuis, Fonds Bolsward-Dronrijp 1993, Van Heloma Stichting, P.W. Janssen’s Friesche Stichting, Stichting Ritske Boelema Gasthuis.
Het bruikleen uit het Norwich Castle Museum werd mogelijk gemaakt door financiële steun van de Zakelijke Vrienden van het Fries Museum.
Het onderzoek naar de goudschat van Dronrijp werd mede mogelijk gemaakt door het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium.
De gezichtsreconstructie werd mogelijk gemaakt door financiële steun van de Vrienden van het Fries Museum.
Het Fries Museum wordt mede gefinancierd door de Ir. Abe Bonnema Stichting, de Provincie Fryslân, het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, EZ/Kompas en de BankGiro Loterij.
