sir lawrence alma-tadema

van lourens naar sir lawrence

Het leven van Lourens Alma Tadema (1836 – 1912) begint in 1836 in het Friese Dronryp, waar hij wordt geboren in een hecht notarisgezin. In 1838 verhuist het gezin Tadema naar Leeuwarden. Lourens krijgt vanaf zijn vroege jeugd tekenles, waaraan hij veel plezier beleeft. Voor Lourens ligt echter een toekomst als jurist voor de hand, maar hij wil liever schilder worden. Na drie jaar op het Stedelijk Gymnasium vertrekt hij op zijn zestiende naar de Koninklijke Academie voor de Kunsten in Antwerpen, bekend om haar befaamde historieschilders. 

Hij maakt zijn opleiding niet helemaal af. Hij denkt meer te kunnen leren van grote meesters als Louis De Taeye en Henri Leys. Zij leren hem dat uitgebreid historisch onderzoek de belangrijkste voorbereiding is voor een goed schilderij.
Qua onderwerp schiet Lourens in het begin van zijn carrière alle kanten op. In het jonge België is veel aandacht voor de eigen geschiedenis. Zijn eerste succes oogst hij dan ook met schilderijen over de vroegmiddeleeuwse Franken.

Rond zijn 27ste vindt Lourens Alma Tadema zijn artistieke focus. Tijdens zijn huwelijksreis naar Italië, samen met zijn Pauline, reist hij in 1863 enkele maanden door steden als Rome, Napels en Pompeï, waar grootschalige opgravingen worden gedaan. Hij raakt verslingerd aan de klassieke oudheid. Met zijn penseel wekt hij de verloren wereld weer tot leven.
Hij is verkocht. Vanaf nu wordt de klassieke oudheid zijn vaste onderwerp. Tijdens de huwelijksreis schetst hij de ruïnes die ze bezoeken, tekent hij de antieke marmeren meubels en meet hij van alles op. Die kennis vormt de basis voor het werk waarmee hij later zo beroemd zou worden.

De perfectionistische Tadema gaat te werk als een archeoloog. Hij legt een grote bibliotheek aan als bron van verhalen, schetst op locatie en verzamelt objecten. Hij zorgt ervoor dat alles tot in de puntjes klopt: van de haardracht tot de accessoires.
Ook financieel boekt hij succes. Bij de machtige kunsthandelaar Ernest Gambart tekent hij een lucratief contract voor 24 schilderijen. Dat gaat zo goed dat Gambart hem een tweede grote opdracht geeft. Lourens loopt binnen.

Net wanneer het Lourens voor de wind gaat, voltrekt zich een ramp. Zijn vrouw Pauline sterft en hij blijft achter met twee jonge dochters. Na haar dood stopt Lourens een poosje met schilderen.
Hij maakt een reis naar Londen om een arts te raadplegen. Daar ontmoet hij Laura Theresa Epps, een roodharig artistiek meisje van 17. Hij is op slag verliefd.
Al snel verhuist Lourens naar Londen, samen met zijn twee jonge dochters en zijn zus Artje. Hij laat er geen gras over groeien en biedt zich aan als schilderdocent van Laura. Hij vraagt haar ten huwelijk en kort daarna trouwen ze. Alma-Tadema is 35. De bruid is 18. Ze zijn erg verliefd op elkaar en Laura wordt zijn muze.

In Londen betrekken zij een luxueuze atelierwoning die hij inricht als artistieke proeftuin. Het rijk gedecoreerde huis van het nieuwe gezin is een schatkamer vol inspiratie. Hier kan de kunstenaar naar hartenlust experimenteren met enscenering, objecten, materialen, licht en ruimte.

Lourens start zijn nieuwe leven niet alleen als Lawrence, ook zijn achternaam is veranderd. Door slim zijn tweede voornaam aan zijn achternaam te koppelen staat hij als ‘Alma-Tadema’ bij tentoonstellingen nu bovenaan in de indexen.

roem vermenigvuldigd

Alma-Tadema begrijpt als geen ander het belang van reproducties voor zijn internationale bekendheid. Samen met zijn kunsthandelaar brengt hij zijn werk uit in de vorm van gravures, etsen, litho’s en foto’s. Die leveren niet alleen geld op, maar zorgen er ook voor dat zijn werk breed verspreid wordt.
Beroemde graveurs en etsers zoals Auguste Blanchard en Leopold Löwenstam komen regelmatig bij de schilder over de vloer om zijn werk te kopiëren. Alma-Tadema is geen makkelijke opdrachtgever. Hij is notoir perfectionistisch en staat erom bekend dat hij in woede ontsteekt als het resultaat hem niet bevalt.

na zijn dood

In 1899 wordt Alma-Tadema geridderd en mag hij zich voortaan ‘Sir’ noemen. In 1912 overlijdt hij op 76-jarige leeftijd. Na zijn dood loopt Londen uit en wordt Sir Lawrence Alma-Tadema als een beroemdheid met groot ceremonieel begraven in St. Paul’s Cathedral in Londen. Hoewel na zijn dood binnen de kunstwereld de waardering voor zijn werk afneemt, blijft hij een publiekslieveling.

hollywood

En het werk van Alma-Tadema leeft voort. De makers van de eerste historische spektakelfilms nemen zijn theatrale impressies van de oudheid als uitgangspunt. Ook voor recente blockbusters uit Hollywood vormen zijn schilderijen een inspiratiebron. Menig regisseur laat zich door zijn werk inspireren bij het maken van historische blockbusters als Ben-Hur en Gladiator.

Zo was Cecil B. DeMille verzot op Alma-Tadema’s werk. Zo zou hij zijn medewerkers prenten van diens werk hebben getoond tijdens de voorbereiding van The Ten Commandments. In de scène met prinses Nefertiri en Mozes zien we veel visuele overeenkomsten met Alma-Tadema’s schilderij Mozes gevonden!, ook al is het vertelde verhaal verschillend. 

Ook de makers van Gladiator ontlenen tal van details aan schilderijen van Alma-Tadema. Production designer Arthur Max kijkt voor de zuilen, vloermozaïeken en rekwisieten naar het werk van de schilder. De overeenkomsten tussen de wierookbrander, de amfoor en de guirlandes in De weg naar de tempel en die in Gladiator zijn opvallend.

Zonder dat we het ons realiseren, is ons beeld van de oudheid gevormd door Lawrence Alma-Tadema uit Dronryp.